archief

Geschiedenis ontdekken op locatie

 

Geschiedenis ontdekken op locatie

IMG 5192kampamersfoortndc


Studiereis van het Max Mannheimer Studienzentrum in Nederland


Van 29 september tot 2 oktober 2017 zijn de medewerkers van het Max Mannheimer Studienzentrum (MMSZ) naar Nederland gekomen voor een studiereis over de Nederlandse herinneringscultuur van de Tweede Wereldoorlog....

 

 

Zij wilden kennismaken met de werkzaamheden van het Nederlands Dachau Comité en de manier waarop de geschiedenis van dit voormalig kamp in Nederland wordt herinnerd. Daarnaast wilden zij zien hoe in Nederland tegenwoordig deze oorlog wordt verbeeld in verschillende musea en populaire producties.

 

NDCMMSCIMG 5181 

 

Het Max Mannheimer Studienzentrum


Na jarenlange debatten over de mogelijkheid om, naast het herinneringscentrum van het voormalig concentratiekamp Dachau, een studiecentrum met overnachtingsmogelijkheden in Dachau te bouwen, werd het Jugendgästehaus op 4 mei 1998 geopend. In 2010 kreeg het educatieve centrum van dit Jugendgästehaus de naam Max Mannheimer Studienzentrum.
Max Mannheimer was een Joodse overlevende van Dachau en na de oorlog zeer betrokken bij het overdragen van de geschiedenis van de Holocaust en het concentratiekamp Dachau, bijvoorbeeld door zich in te zetten voor de bouw van het Jugendgästehaus en als president van de Lagergemeinschaft. Op 23 september 2016 stierf Mannheimer en werd besloten om de naam van het studiecentrum te veranderen in Stiftung Max-Mannheimer-Haus.

 

KampAmersfoort5246 

De Tweede Wereldoorlog beleven

Tijdens de studiereis werden verschillende herinneringsplekken bezocht, waaronder herinneringskamp Vught en het Verzetsmuseum in Amsterdam. In deze musea werd door educatieve medewerkers uiteengezet op welke manier zij de geschiedenis over willen brengen op jongeren en wat voor educatief materiaal zij gebruiken.
De medewerkers van het MMSZ vonden het opvallend dat veel populaire middelen, zoals educatieve speelfilms en spelletjes, werden ingezet om les te geven aan jongeren. Een ander verschil tussen Duitse en Nederlandse educatieve methodes is dat ‘beleving’ een belangrijk kernwoord is in de Nederlandse herinneringscentra- en musea. De educatieve medewerkers van Vught en het Verzetsmuseum gaven aan dat het belangrijk is dat jongeren tijdens het bezoek zich kunnen inleven hoe het geweest moest zijn voor kinderen tijdens de oorlog. Om deze reden wordt er ook veel gewerkt met objecten en nagebouwde ruimtes, door bijvoorbeeld te simuleren hoe het was om in een nauwe ruimte van een trein te staan tijdens een deportatie.

 

ndcontdekkenAmersfoort

 

Het gebruik van geënsceneerde beelden en het stimuleren tot inleven in bepaalde personages van de oorlog is een andere insteek dan die in Duitsland wordt gehanteerd. In het educatieve programma van het MMSZ en de herinneringsplaats Dachau gaan de educatieve medewerkers hier terughoudender mee om. Dit verschil in educatieve ideeën heeft naar mijn mening vooral te maken met de dominantie van het dadersperspectief in Duitsland en het slachtofferperspectief in Nederland.
Dit verschil kwam ook aan de orde tijdens het bezoek aan de musical Soldaat van Oranje. In Nederland heeft deze musical een grote invloed op het beeld dat mensen hebben van de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder van het verzet, omdat het al bijna 7 jaar gespeeld wordt en meer dan 2 miljoen mensen de musical bezocht hebben. In Duitsland is het nog steeds niet mogelijk om een musical op deze spectaculaire manier over de Tweede Wereldoorlog te maken, waarin met name een heldenverhaal over het Nederlandse verzet naar voren wordt gebracht.

 

Geschiedenis ontdekken op locatie

Het laatste onderdeel van de studiereis was een educatief seminar in het herinneringskamp Amersfoort. Het doel van dit seminar was om middelbare scholen en andere onderwijsinstellingen op de hoogte te brengen van het educatief programma van het MMSZ en de subsidiemogelijkheden van het Internationale Dachau Comité (CID) om het voormalig concentratiekamp Dachau te bezoeken.

 

kampgroundsDachau75702014

 


Het doel van het MMSZ is om jongeren in kleine groepjes de geschiedenis van het concentratiekamp Dachau te laten ontdekken en toe te laten eigenen op de historische locatie. Belangrijk is vooral dat de jongeren ruimte krijgen voor reflectie en discussie binnen deze groepjes. Om dit te bereiken wordt tijdens het educatief programma van het MMSZ de plek van het voormalig concentratiekamp twee keer bezocht; eerst tijdens een algemene rondleiding en daarna door middel van een verdiepende workshop waar de leerlingen zelf voor kunnen kiezen, bijvoorbeeld over biografieën of het maken van foto’s.


Het leren van geschiedenis op locatie spreekt leerlingen meer aan dan alleen geschiedenisles krijgen over dit verleden op school. Dit werd treffend naar voren gebracht door twee leerlingen van het Casparus College in Weesp en twee collegeleden van Madurodam, die het educatief programma in het MMSZ gevolgd hebben. Door op de locatie te zijn, kwam de geschiedenis voor hen dichterbij en konden zij ook beter begrijpen wat voor impact het kamp heeft gehad op individuen. De geschiedenis werd persoonlijker, terwijl het in de klas alleen feiten en getallen bleven.

 

ndcontdekenTekeningKLIMG 5211

 

Daarnaast brachten zij naar voren dat zij door op de historisch locatie te zijn zich meer gingen realiseren wat voor waarde vrijheid en de herdenking van 4 mei tegenwoordig hebben. Een van de leerlingen van het Casparus vertelde dat zij nooit meedeed aan de herdenking op 4 mei, maar dat dit na haar bezoek aan Dachau is veranderd. Dit jaar heeft zij door middel van een gebed stilgestaan bij de slachtoffers van Dachau en andere oorlogsslachtoffers en begreep zij beter wat voor betekenis de 4 mei herdenking in Nederland heeft.


Tijdens dit seminar in Amersfoort werd duidelijk op welke manier het bezoeken van historische locaties verbonden is met het stimuleren van het historisch denken van jongeren. Door naar de plekken te gaan begrijpen zij de geschiedenis beter en beseffen zij ook waarom wij deze slachtoffers nog steeds herdenken op 4 mei. Daarnaast leert het leerlingen om te gaan met de vraag wat de geschiedenis voor relevantie heeft voor maatschappelijke ontwikkelingen van vandaag en wat zij kunnen leren van het verleden voor de toekomst om te voorkomen dat oorlog, dictatuur of vervolging weer ontstaan.


Ook de uitwisseling tussen Nederlandse en Duitse educatieve medewerkers zorgde voor een onderling begrip hoe bepaalde thema’s in beide landen werden belicht en waarom meer ‘populaire’ middelen in Nederland werden ingezet om jongeren te betrekken bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Voor meer informatie over de instellingen en subsidiemogelijkheden:


Max Mannheimer Studienzentrum

www.comiteinternationaldachau.com

Stel Uw vraag aan  het dachaucomite hier

 

coverndcseminar2oktober2017

bekijk foto's van het seminar op 2 oktober